به کارگیری فاضلاب شهری در کشاورزی بسته به خصوصیات آن می تواند سودمند یا زیان بار باشد. کیفیت فاضلاب باید با توجه به اثرات آن بر خاک، گیاه، دام و انسان ارزیابی شود. برای بررسی اثر بیماری با پساب تصفیه خانه شمال اصفهان، بر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه، از طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و چهار تیمار آبی در زمین های تصفیه خانه که به مدت 9 سال با پساب آبیاری شده بود، استفاده گردید. تیمارهای آبی شامل: فاضلاب ورودی به تصفیه خانه (تصفیه نشده)، فاضلاب نیمه تصفیه (خروجی استخر ته نشینی اولیه)، فاضلاب خروجی (تصفیه شده) و آب چاه تصفیه خانه بود. برای بررسی خواص فیزیکی خاک از اعماق صفر تا پنج و پنج تا ده سانتی متری از هر پلات نمونه گیری به عمل آمد. برای مقایسه خواص فیزیکی خاک تصفیه خانه و خاک مزرعه مجاور که هیچ گونه تیماری در آن اعمال نشده و آبیاری آن با استفاده از چاه شخصی بوده است. از خاک مزرعه مجاور نیز نمونه برداری شد. برای بررسی کیفیت تیمارهای آبی در هر نوبت آبیاری از کلیه تیمارها نمونه گیری شد و اندازه گیری های لازم انجام گرفت. نتایج نشان داد که کلیه تیمارهای پساب از لحاظ اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD) و مواد معلق (SS) و تیمارهای فاضلاب ورودی و نیمه تصفیه شده از لحاظ کدورت و اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD5)، بیشتر از حد استاندارد ایران می باشند. از نظر طبقه بندی، فاضلاب ورودی دارای درجه متوسط است. تیمارهای پساب از نظر هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، سدیم و سرب دارای میزان کمتری نسبت به آب چاه می باشند. کلیه تیمارها ار لحاظ نفوذپذیری در درجه خوب و از نظر کلراید در درجه متوسط هستند. سرب کلیه تیمارها به مراتب کمتر از حد مجاز است. میانگین جرم مخصوص ظاهری خاک و درصد رطوبت در گنجایش زراعی (FC) روند خاصی را دنبال نمی کند. نتایج این طرح نشان می دهد، که زمین آبیاری شده با پساب به مدت 9 سال دارای جرم مخصوص ظاهری کمتر، درصد رطوبت بیشتر (درFC ) و نفوذ نهایی کمتر نسبت به مزرعه مجاور آبیاری شده با آب چاه می باشد.

تغییرپذیری خواص فیزیکی و شیمیایی خاک بر اثر شدت های مختلف چرای دام می تواند در مدیریت و حفظ خاک و پوشش گیاهی مراتع مورد توجه قرار گیرد. این پژوهش با هدف بررسی اثرپذیری عوامل فیزیکی و شیمیایی خاک از شدت های مختلف چرای دام در سه روستا معرف با شدت های مختلف چرای دام انجام شد. در هر منطقه، نمونه برداری از خاک درون پلات های یک مترمربعی که به صورت تصادفی- سیستماتیک در طول ترانسکت های 600 متری مستقر شدند، انجام شد. به منظور اندازه گیری خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، در هر منطقه 6 نمونه خاک مرکب و 18 نمونه خاک دست نخورده با استفاده از استوانه فلزی از عمق 15-0 و 30-15 سانتی متری شامل سه نمونه خاک مرکب در هر عمق تهیه گردید. نتایج نشان داد که از بین خصوصیات خاک مورد بررسی، خواص فیزیکی خاک (درصد رطوبت، تخلخل، وزن مخصوص ظاهری، بافت، میانگین قطر وزنی خاکدانه ها) بیشتر تحت تاثیر چرا قرار گرفتند. با افزایش شدت چرا، میانگین قطر وزنی خاکدانه ها، درصد رطوبت، تخلخل، وزن مخصوص ظاهری، درصد ماده آلی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، اسیدیته و هدایت الکتریکی تحت تاثیر قرار گرفته و با تداوم چرای شدید، توزیع مناسب اندازه ذرات در خاک کاهش یافت. با توجه به نتایج این تحقیق می توان چنین نتیجه گیری کرد که افزایش شدت چرای دام در مناطق معرف منجر به تخریب ساختمان خاک و باعث به هم خوردگی در ویژگی های فیزیکی آن گردید. برای مدیریت زیست بوم های مرتعی در این مناطق نیاز به اقدامات عملی در جهت کنترل شدت چرا می باشد.

وضعیت پتاسیم و اثر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک بر آن در شالیزارهای استان گیلان با استفاده از یک صد و نه نمونه خاک سطحی از چهار ناحیه در استان گیلان مورد بررسی قرار گرفت. پتاسیم قابل استخراج به وسیله استات آمونیوم یک مولار خنثی (K-NH4OAc)، پتاسیم قابل استخراج به وسیله اسید نیتریک یک مولار جوشان (K-HNO3) و پتاسیم محلول در آب اندازه گیری شدند. نتایج بررسی نشان داد که توزیع فراوانی جمعیت رس و ظرفیت تبادل کاتیونی نرمال بود و توزیع فراوانی جمعیت متغیرهای سیلت، کربن آلی و pH غیرنرمال (با چولگی و یا کشیدگی معنی دار) و برای شن، K-NH4OAc و K-HNO3  لگاریتم نرمال بود. پتاسیم محلول تحت تاثیر اثر توام شن، pH، کربن آلی و K-NH4OAc قرار داشت (R2a=0.73**). پتاسیم قابل استخراج به وسیله استات آمونیوم تحت تاثیر پتاسیم محلول، پتاسیم غیرقابل تبادل و ظرفیت تبادل کاتیونی قرار گرفت (R2a=0.72**). پتاسیم قابل استخراج به وسیله اسید نیتریک جوشان تحت تاثیر پتاسیم تبادلی و جز سیلت خاک قرار داشت (R2a=0.55**). توزیع جغرافیایی داده های K-NH4OAc نشان داد که مقدار آن در گیلان مرکزی، به ویژه در حوزه آبخیز سپیدرود، بیشتر از بقیه نواحی است. در ناحیه فومنات مقدار رس، ظرفیت تبادل کاتیونی، K-NH4OAc و K-HNO3 کمتر از بقیه نواحی است. براساس بررسی وضعیت انجام شده 68.8 درصد شالیزارهای استان از نظر پتاسیم قابل جذب در وضعیت متوسط تا خیلی کم قرار دارند.

با مطالعه ارتباطات بین خاک و گیاه، می توان به ویژگی های هریک دست یافت و از آنها برای مدیریت صحیح و منطبق بر اصول اکولوژیک، استفاده کرد. برای رسیدن به هدف اصلی این تحقیق که بررسی روابط متقابل بین پوشش گیاهی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بود، ابتدا تیپ بندی منطقه مورد مطالعه بر روی نقشه توپوگرافی 1:50000 صورت گرفت. سپس داخل هریک از تیپ ها، منطقه معرف انتخاب و نسبت به انجام مطالعات پوشش گیاهی و خاک اقدام شد. در هریک از تیپ های مورد مطالعه، تعداد 15 پلات یک مترمربعی قرار داده شد و عوامل مختلف گیاهی از جمله درصد تاج پوشش گونه های گیاهی در هریک از پلاتها یادداشت گردید. سپس به ازای هر یک از گونه های غالب، تعداد چهار پروفیل حفر و از هریک از آنها نمونه خاک برداشت شد. هریک از نمونه های برداشت شده مورد آزمایش قرار گرفت و عوامل مختلف فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری و تجزیه واریانس بر روی داده های حاصله صورت گرفت. در نهایت، ضرایب همبستگی و رگرسیون بین درصد تاج پوشش هریک از گونه های گیاهی غالب با عوامل خاکی موردنظر به دست آمد. نتایج نشان داد که پارامترهای مختلف خاکی تاثیر یکسانی بر گونه های گیاهی ندارند و از بین عوامل خاکی مورد بررسی، تاج پوشش گونه ها بیشترین همبستگی را با دو عامل میزان پتاسیم و ضخامت افق ها و کمترین همبستگی را با هدایت الکتریکی داشتند.

در این کار پژوهشی به بررسی خواص و سرشتیهای خاک بوکسیت دیرگداز حاصل از معدن بیگلر قزوین پرداخته شده است. این بررسی ها در دو حالت خام و نیز پس از تکلیس در دماهای مختلف صورت گرفت که شامل آنالیز خواص مختلف فیزیکی، شیمیایی، فازی، و ریزساختاری خاک بوکسیت معادن بیگلر و مقایسه آن با دو نمونه بوکسیت مرغوب ایرانی و چینی بوده است. پس از آنالیزهای یاد شده، معلوم شد که این خاک که در حدود 66 درصد آلومینا دارد، در حالت خام شامل فازهای کائولینیت، دیاسپور، و آناتاز است و پس از تکلیس، فازهای کوراندوم، مولایت، تیالیت و روتیل، ساختار آن را تشکیل می دهند. با توجه به اینکه این نوع خاک دیرگداز بوکسیتی دارای مقادیر قابل توجهی آلومینا بوده و نیز حضور ناخالصی های زیانبار اندک، به نظر می رسد که پس از تکلیس در دماهای بالا، برای استفاده در ساخت انواع محصولات دیرگداز شکل دار و بی شکل با آلومینای بالا مناسب باشد. همچنین نمونه های آجر دیرگداز ساخته شده از آن، در مقایسه با نمونه های ساخته شده از بوکسیت های صنعتی ایرانی و چینی، دارای خواص مناسب فیزیکی، مکانیکی و ترمومکانیکی است. در نهایت این دستاوردها با آنالیزهای ریزساختاری با میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند.

در این پژوهش برخی خواص فیزیکی و شیمیایی روغن بذر چای ایرانی (رقم لاریجان) بررسی، و با ویژگی های روغن های استحصالی از دانه آفتابگردان (رقم فارس) و میوه زیتون ( رقم گیله زیتون) از نظر درصد اسیدهای چرب ، عدد پراکسید، عدد یدی، عدد صابونی و مدت زمان ماندگاری مقایسه شد. همچنین، روغن بذر چای در دو سطح پنج و ده سطح پنج و ده درصد ، به روغن های آفتابگردان و زیتون افزوده شد و ماندگاری آنها با شاهد مقایسه گردید.نتایج نشان داد که روغن بذر چای از نظر خواص تغذیه ای و پایداری، روغنی مناسب است. آزمایش ماندگاری این روغن ها در دمای 63 درجه سانتی گراد نشان داد که ماندگاری روغن بذر چای بیش از آفتابگردان و در حد ماندگاری آفتابگردان و زیتون افزوده شد و ماندگاری روغن آفتابگردان در حالت مخلوط بذر چای افزایش می یابد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

زمینه و هدف: با توجه به حجم گسترده کاربرد فاضلاب های شهری و خانگی در اراضی زراعی و کشاورزی حواشی شهرهای بزرگ کشور، امروزه تحقیقات منطقه ای در این زمینه و مشاهده اثرات مختلف آبیاری با فاضلاب از اهمیت به سزایی برخوردار است.روش بررسی: در این تحقیق از پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب پرکند آباد مشهد (TSS=138, SAR=14.6 و BOD=169.5) و آب چاه (EC=740 میکرو موس بر سانتی متر) به عنوان شاهد استفاده شد. آبیاری و انجام آزمایشات در کرت های به مساحت 4 مترمربع صورت پذیرفت، که اطراف آن ها توسط خاک مزرعه احاطه شده بود. توسط تیمارهای آب چاه و پساب فاضلاب، کرت ها به ترتیب یک الی پنج بار و به مقدار 150 میلی متر مورد آبیاری قرار گرفت. سپس توسط استوانه های هم مرکز مقدار نفوذ و بر اساس آن هدایت هیدرولیکی اشباع بالای سطح ایستابی برآورد شد. سایر پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک کرت ها بر اساس رهنمودهای ارایه شده در کتاب روش استاندارد اندازه گیری شدند.یافته ها: آبیاری با فاضلاب بر چگالی ظاهری خاک تاثیر گذاشته و مقدار آن را کاهش داد، به طوری که با افزایش 1، 2، 3، 4 و 5 بار فاضلاب به ترتیب کاهشی برابر 2، 6.6، 4، 15.7 و 17.6 درصد به دست آمد. هم چنین با افزایش تعداد آبیاری با پساب فاضلاب، مقدار یون های سدیم، فسفر، نیترات و نیکل افزایش یافت به طوری که بیشترین افزایش در یون نیترات (38 درصد) و سدیم (84 درصد) مشاهده گردید. مقدار شدت نفوذ در کرت های آبیاری با آب (به هم خوردگی ساختمان خاک) و فاضلاب کمتر از حالت بدون آبیاری بود، ضمن این که در کرت های آبیاری شده توسط فاضلاب کاهش چشمگیرتری مشاهده شد. هم چنین از آبیاری دوم به دلیل تشکیل یک لایه سله، نفوذپذیری به (0.034 میلی متر در دقیقه در آبیاری دوم) میزان نهایی خود رسید، به طوری که نفوذپذیری تحت این لایه سله کنترل می شد. یکی از دلایل اصلی ایجاد لایه سله وجود یون سدیم در فاضلاب و اضافه شدن آن به خاک می باشد. به نظر می رسد که یون سدیم باعث پراکنده کردن ذرات خاک شده، که در این صورت ذرات ریز منافذ را پر نموده و از نفوذ آب جلوگیری می کند.

به منظور بررسی اثرات شدت چرا بر روی برخی مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در مراتع دامنه های جنوب شرقی سبلان پس از بازدید صحرایی، سه منطقه با شدت چرایی سبک (آلوارس)، متوسط (آلداشین) و سنگین (اسبمرز) انتخاب و 27 نمونه خاک به روش تصادفی سیستیماتیک در مرکز پلات های یک مترمربعی در طول سه ترانسکت 200 متری برداشت شد. نمونه ها از سه عمق 15-صفر، 30-15 و 45-30 سانتی متری خاک برداشته شد و به آزمایشگاه انتقال و خصوصیات خاک شامل بافت، ماده آلی، کربن آلی، فسفر، پتاسیم، EC و pH اندازه گیری شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن با توجه به فاکتورهای شدت چرا و عمق خاک حاکی از آن بود از بین فسفر و اسیدیته خاک اختلاف معنی داری نبود ولی سایر متغیر ها اختلاف معنی داری داشتند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت چرا از میزان ماده آلی کاسته شده و کمترین میزان آن مربوط به عمق 45-30 سانتی متری منطقه تحت چرای سنگین است. با توجه به نتایج این پژوهش می توان چنین نتیجه گیری کرد که با افزایش شدت چرا ساختمان خاک دچار تخریب شده و برای جلوگیری از تخریب خاک در مراتع ییلاقی باید شیوه مدیریتی مبتنی بر چرای متعادل موردتوجه قرار گیرد.